Nesli Tükenen Hayvanlar: Dinozorlar
Bilimsel ismi “Dinosauria” olan dinozorlar, eğer ki konu dünyada nesli tükenen hayvanlar ise eminim herkesin aklına ilk gelen canlılar olacaklardır. İnsanın daha yeryüzünde var olmadığı bir dönemde dünyanın karasal bölgelerinin neredeyse tamamı dinozorların hakimiyetindeydi. Soylarının tükenmesi ile alakalı haklarında çeşitli farklı teoriler üretilmiştir. En genel kabul görmüş teori ise uzaydan Meksika civarına düşen büyük bir meteorun dünyanın yer küresinde yarattığı olumsuz tahribat ve atmosferde oluşturduğu yoğun toz ve gaz partikülleri ile güneş ışığından faydalanamayan dünyamızın buzul çağına girmesi ile yaklaşık 25 kg üstü bütüncanlıların neslinin tükenmesi teorisidir. Ne var ki 25 kg altında da türleri bulunan dinozorların neden soylarını devam ettiremediği ve yeni koşullara adapte olamadıkları günümüzde tam bir muamma…
Nesli Tükenen Hayvanlar: Kafkas Bizonu
Bilimsel ismi “Bison Bonasus Caucasicus” olan kafkas bizonu fosilleri ilk olarak Denizli’nin Acıpayam ilçesi Dodurga kırsalında yer alan Keloğlan mağarasında yapmış olduğum gezide karşıma çıktı. Mağaranın girişinde yer alan fosil örneklerinde Anadolu Kafkas Bizonu kemiklerine baktığımda günümüzden yüzyıllar önce bu coğrafyada yaşayan insanların Bizonlar ile tanışık oldukları fikri bende müthiş bir heyecan uyandırdı. Ne var ki 19. yüzyılın sonlarına doğru yanlış avlanma ve soy ıslahının sürdürülememesi sebebi ile ülkemizde nesli tükenen hayvanlarolduğunu öğrendiğimde içimde oluşan heyecan yerini büyük bir hüzne bıraktı. Yolu düşenlerin bu mağarayı gezmelerini tavsiye ediyorum.
Bilimsel adı “Chlamydotis Undulata” olan Hubara kuşları, Türkiye’de nesli tamamen tükenmiş, ana vatanları olan Afganistan, Pakistan, Kuzey Afrika ve Kanarya Adaları’nda ise nesli tükenmekte olan bir kuş türüdür. Yanlış avlanma ve etinin afrodizyak etkisi yarattığına dair var olan inanç sebebiyle dünyada nesli tükenmekte olan hayvanlar arasındadır. Uluslararası CITES sözleşmesi kapsamında soyları koruma altına alınan hubara kuşlarının basına yansıyan en büyük katliamını meşhur Arap Prensi Fahd Bin Abdullah 2000’e yakın hubara kuşunu avlayarak gerçekleştirmiştir.
Nesli Tükenmekte Olan Hayvanlar: Pandalar
Bilimsel adı “Auliropoda Melonolouca” olan pandalar konu nesli tükenmekte olan hayvanlar olduğunda akla gelen en önemli doğa arkadaşlarımızdır. Hem etçil hem de otçul beslenen türleri ile vardır. Otçul olanlarının genellikle bambu ile beslendikleri, etçil olanlarının ise Himalayalar başta olmak üzere Asya’da yaklaşık sayısının 2000 den fazla kalmadığı bilinmektedir. Çin Halk Cumhuriyeti pandaların bugün manevi anavatanı olarak kabul görmektedir. Doğduklarında kör olarak doğmaları, annelerinin dışkısı ile beslenmeleri, pandalara ilgi duyanların pek de fazla bilmedikleri bilgiler arasındadır. Özellikle insanların doğal çevreyi tahribata uğratması ve yanlış avlanma sonucu nesli hızla tükenmekte olan hayvanlar listesine alınan pandalar sevimlilikleri ile birçok hayvanseverin gönlünde taht kurmuşlardır.
Nesli Tükenmekte Olan Hayvanlar: Kelaynak Kuşu
Nesli tükenen hayvanlar hakkında bilgi vermek gerektiğinde, listenin ilk sıralarında yer alan kelaynak kuşları dediğimizde, birçoğumuzun aklına hemen Şanlıurfa ilimizin Birecik ilçesi geliyor. Bilimsel ismi “Geronticus Eremitaolan” bu kuşlar sıcak ve kurak iklimleri severler. Kuzey Afrika, Orta doğu ve Mezopotamya bölgesi gerçek anavatanları olarak genel kabul görmektedir. İlk doğduklarında baş bölgelerindeki tüyler zamanla düşmeye başlar ve halk arasındaki ismini de bu olmayan tüylerinden alırlar. 1960lı yılların başında Birecik eşrafında tarımsal faaliyetlerde yoğun DDT kullanımı, soylarını ciddi tehlikeye sokmuştur. Günümüzde duyarlı hayvanseverlerle, özellikle Doğa Derneği’nin eşsiz çabaları sonucu kelaynakların yaşam mücadelesine katkılar yapılmaya devam edilmiş, yapay kafesler ile soylarını devam ettirebilmeleri sağlanmış, beslenmelerine verilen destekle soy korunumu sağlanmaya çalışılmaktadır. Bu katkılar sonucu ülkemizde bugün 80 den fazla kelaynak kuşu sorunsuz bir şekilde hayatına devam edebilmektedir. Doğa Derneği çalışanları ve gönüllü hayvanseverlere ne kadar teşekkür etsek az…
Nesli Tükenmekte Olan Hayvanlar: Vaşaklar
3 ay kadar önce haber sitelerine göz atarken özellikle nesli tükenmekte olan hayvanlara olan hassasiyetim ile bir haberi okuyup çok mutlu olmuştum. Tunceli’nin Malazgirt ilçesi kırsalında doğa fotoğrafçısı Hüseyin Narin’in objektiflerine yakalanan 2 adet vaşak haberleri basında yer alıyordu. Büyük kedigillerden olan vaşaklar bir zamanlar özellikle Anadolu’da sayıca oldukça fazla yaşayan canlılardandı. Bilimsel adı Lynx olan ve orta büyüklükte etçiller kategorisinde sınıflandırılan vaşaklar dünyanın birçok bölgesinde farklı türleri ile dünya canlı populasyonuna renk atan muhteşem canlılardır. Başlıca türleri Kanada, Doru, İber ve Bayağı’dır. Birçok etçil gibi onların da yaşam süreleri oldukça kısadır (7-10 yıl civarı). Vaşakların, bakir kalmış doğası ve duyarlı insanlara sahip olması ile Tunceli’de görüntülenmesi ne yalan söyleyeyim beni pek de şaşırtmadı.
Nesli Tükenen Hayvanlar: Tasmanya Kaplanı
Looney Tunes çizgi karakterlerinden Tazmanya Canavarı çocukluğumun efsanevi karakterlerindendi. Yıllar sonra, Tasmanya Kaplanı’nın 20. yüzyılın ilk yarısındanesli tükenen bir canlı olduğunu öğrendiğimde yaşadığım hüzün tarif edilemez. Böyle bir yazıda da bu canlıdan bahsetmemek olmazdı. Thylacinus Cynocephalus ismiyle bilimsel çevrelerce anılan ve 1936 yılında son kez fotoğraflanan Tasmanya Kaplanı vahşi savanaların en büyük avcı türlerinden birisiydi. Özellikle Avustralya’da yaygın türlerine rastlanan Tasmanya Kaplanı keseli canlılar olması hasebiyle morfolojik olarak kurt köpek veya sırtlanlara ama aynı zamanda kanguru vb canlılar ile de ortak özellikleri olan evrimsel sürecin kıymetli ara türlerinden biriydi. Özellikle vahşiliği ve çifçilerin hayvanlarına verdikleri zarar neticesinde insan eliyle nesli tükenmiş olan bu canlıların biyologlar tarafından yıllardır genomlarından aynı türün yeniden üretilerek doğaya kazandırılacağı haberleri basında dolaşsa da müspet bir gelişme şu an için yaşanmamıştır. Yine de bir heyecan ile bekliyorum çocukluğumun efsanevi çizgi karakterinin yeniden doğaya kazandırılacağı o müthiş günü.
İnsanoğlunun Doğaya Etkisi…
İnsanoğlu olarak bizler, belki aklını kullanan, araç ve gereç üretebilen ama bunun yanında bir bölgeye yerleştiğinde ben merkezci tavrıyla doğayla pek de barışık yaşamayan ve onu koruyup kollayamayan canlılarız. Bu yazımda nesli tükenen ve tükenmekte olan hayvanların sekizinden bahsettim. Kendi ellerimizle çıkardığımız savaşlar, orman ve anız yangınları, beton bloklaşma ile katlettiğimiz doğa ve kirlettiğimiz denizler, kuruttuğumuz nehirler, petrokimya ürünlerinin tüketimi ile oluşan karbondioksit salınımı ile hızla sonunu getirdiğimiz ozon tabakası ve atmosfer sonucu milyonlarca hatta milyarlarca böcek, yılan, balık kuş vb canlıları ellerimiz ile gün be gün yok etmekteyiz. Sanırım doğa bizi asla affetmeyecek. Son zamanlarda akıllı robotların insanoğlunu tahakkümü altına alması ile alakalı günümüz bilim adamları ve birçok kişinin ilerde oluşabilecek potansiyel bazı tehlikelere karşı uyarıları bulunmakta. Bunları okurken nedense aklıma insanlar ile makinelerin çatışmalarının da anlatıldığı 1999 yapımı ünlü Matrix filmi geliyor.
Filmde aslında bir akıllı robot olan Ajan Smith’in Morpheus’a söylediği “Türlerinizi sınıflandırma düşüncesine kapıldığım bir gün aslında sizin memeli olmadığınızı anlayıverdim. Bu gezegendeki her memeli içgüdüsel olarak kendini kuşatan çevresi ile doğal bir denge oluşturur ama siz insanlar bunu yapmıyorsunuz. Siz belirli bir alana yerleşip çoğalıyorsunuz. Sonunda doğal kaynaklar tükeninceye kadar devam ediyorsunuz. Hayatta kalabilmek için yaptığınız tek şey oradan ayrılıp başka bir alana yerleşmek oluyor. Bu gezegende aynı yöntemi kullanan başka bir organizma daha var. Ne olduğunu biliyor musun? Bir Virüs.”
Yorumlar
Yorum Gönder